20 năm đàm phán song phương đã thất bại. Cộng đồng quốc tế phải buộc Israel nhận trách nhiệm Thế lực Chiếm đóng của mình và thực thi Giải pháp Hai Nhà nước.

Saeb Erekat, Tổng thư ký Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO)

Khi dịp kỉ niệm 50 năm Israel chiếm đóng thuộc địa và quân sự đối với Palestine đang ngày càng sôi sục, chúng ta đang đứng trước một thời cơ trọng yếu trong cuộc đàm phán giữa Israel và Palestine. Trong suốt hơn 20 năm qua, các cuộc đàm phán song phương giữa Israel và Palestine đã thất bại bởi Israel nhất định không chịu công nhận các quyền dân tộc của người Palestine và vẫn tiếp tục và mở rộng hoạt động định cư của mình.

Trên thực tế, số lượng người định cư Israel được chuyển vào lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng đã tăng lên gần gấp 4 lần kể từ khi bắt đầu “tiến trình hòa bình”, song Israel vẫn tiếp tục không bị trừng phạt và không phải chịu trách nhiệm gì. Giờ đây đã đến thời điểm quyết định để chuyển từ một con đường song phương thiếu cân bằng giữa một bên bị chiếm đóng và một bên đi chiếm đóng từ chối tôn trọng các nguyên tắc của luật pháp quốc tế, sang một khuôn khổ rộng lớn hơn để cộng đồng quốc tế đảm đương trách nhiệm thực thi luật pháp quốc tế của mình và góp phần thực hiện giải pháp Hai Nhà nước thông qua sự can thiệp liên tục và hiệu quả.

Sáng kiến của Pháp là tia hy vọng mà người Palestine đang chờ đợi và chúng tôi tin rằng sáng kiến này sẽ mang lại một khuôn khổ rõ ràng với những tiêu chí cụ thể cho việc nối lại đàm phán. Hội nghị quốc tế này nên được coi là một cơ hội để tạo ra một môi trường đàm phán có sự cân bằng về quyền lực cùng sự thắng thế của luật pháp và các quyền con người. Hội nghị này không nên quan tâm tới cách miễn tội cho những vi phạm của Israel, mà thay vào đó nên là cách tôn trọng và nêu cao các nguyên tắc của Hiến chương Liên hợp quốc và của các quốc gia tuân thủ luật pháp và yêu chuộng hòa bình.

Palestine tìm kiếm những quyền và trách nhiệm giống như của các nhà nước khác, và theo đó, bất kỳ cuộc đàm phán hay thỏa thuận nào về tình trạng lâu dài đều nên phản ánh điều này. Đặc biệt, hội nghị phải thể hiện nguyên tắc bình đẳng chủ quyền cơ bản, và tập trung vào việc thực thi và cụ thể hóa nền độc lập trên thực tế của Palestine trong một khuôn khổ và khung thời gian rõ ràng. Mặc dù là một tia hy vọng, nhưng chúng tôi cũng không ảo tưởng rằng hội nghị này sẽ mang đến một kết quả kỳ diệu là chấm dứt ngay lập tức chủ nghĩa thực dân định cư của Israel. Thay vào đó, chúng tôi coi hội nghị này như một cam kết mà cộng đồng quốc tế lẽ ra đã phải làm từ lâu để buộc Israel thừa nhận trách nhiệm là Thế lực chiếm đóng của mình và thừa nhận rằng con đường để tiến lên phía trước là thực thi giải pháp Hai Nhà nước trước khi quá muộn.

Điều này có nghĩa là Israel ngừng ngay toàn bộ hoạt động định cư bất hợp pháp tại Palestine, rằng Palestine phải được kiểm soát đường biên giới của mình, Đông Jerusalem là và vẫn là thủ đô của Nhà nước Palestine, chủ quyền được phân chia theo đường biên giới năm 1967, các thể chế của Palestine ở Đông Jerusalem được phép mở lại và có thể hoạt động tự do, người tị nạn của chúng tôi ở khắp nơi trên thế giới được đối xử bằng sự tôn trọng và phù hợp với luật pháp quốc tế và Nghị quyết 194 của Đại Hội đồng Liên hợp quốc, và các tù nhân chính trị của Palestine đang mòn mỏi trong các nhà tù của Israel phải được trả tự do.

Chúng tôi ủng hộ Sáng kiến của Pháp với mục đích mang lại cho chúng tôi tự do, thoát khỏi sự chiếm đóng tham chiến của Israel, và từ đó là mang lại nền độc lập cho Nhà nước Palestine, bao gồm cả thủ đô Đông Jerusalem. Giải pháp cho vấn đề thuộc địa của chúng tôi không phải là định hình lại sự chiếm đóng của Israel mà là chấm dứt nó. Chỉ có chủ quyền đầy đủ cho Palestine, không có sự can thiệp của Israel vào Nhà nước Palestine độc lập, mới có thể mang lại nền hòa bình công bằng và lâu dài mà chúng ta tìm kiếm.

Chúng tôi hình dung ra một tương lai nơi hai nhà nước dân chủ và có chủ quyền có thể sống bên cạnh nhau trong sự hợp tác, hòa bình và an ninh – hai nhà nước sẽ mang lại các quyền bình đẳng cho tất cả công dân của mình mà không có sự phân biệt đối xử. Chúng tôi kêu gọi hội nghị này đưa đến một con đường rõ ràng hướng tới mục tiêu này.

Con đường này nên thật rõ ràng và không mơ hồ, để từ đó cả hai bên buộc phải thực hiện các nghĩa vụ của mình bắt nguồn từ các thỏa thuận trước đây. Việc thực thi các thỏa thuận đã ký kết sẽ là một phương tiện để hướng tới việc xây dựng niềm tin giữa hai bên và sẽ chuẩn bị nền tảng cho sự chấp nhận về mặt chính trị và xã hội ở cả hai phía đối với Giải pháp Hai nhà nước. Cộng đồng quốc tế nên làm rõ rằng xung đột Israel – Palestine không thể kéo dài thêm nữa và không nên là một nguồn gốc gây bất ổn trong một khu vực vốn đã mất ổn định. Sự thật của vấn đề này là mọi người đều đã biết trước về các tham số cho một thỏa thuận lâu dài về tình trạng cuối cùng giữa hai bên.

Thế giới có trách nhiệm đảm bảo rằng Israel không thể tiếp tục từ chối các quyền quý báu và cơ bản nhất của một dân tộc, trong đó có quyền được tự do. Hãy để năm sau chúng ta có một lễ kỉ niệm ăn mừng, chứ không phải để đánh dấu thêm một năm về thất bại chung của cộng đồng quốc tế trong việc đưa cái tên Palestine lên hiện diện thật vững chắc trên bản đồ và để hòa bình lên ngôi./.

Bản dịch tham khảo cho bài viết bằng tiếng Anh. Bài đã đăng trên trang Haaretz ngày 3/6/2016:  http://www.haaretz.com/opinion/1.722924